રક્ષાબંધન 2022 વાર્તા: સાવન મહિનાના છેલ્લા દિવસે બાબા ભોલેનાથની પૂજા કરવામાં આવે છે, સાથે જ આ દિવસે ભાઈઓ અને બહેનો માટે રક્ષાબંધનનો પવિત્ર તહેવાર પણ ઉજવવામાં આવે છે.
આ વખતે રક્ષાબંધન 11મી ઓગસ્ટ 2022ના રોજ ઉજવવામાં આવશે. જો કે પૂર્ણિમાની તારીખ બે દિવસ એટલે કે 11 અને 12 ઓગસ્ટ બંને છે. રક્ષાબંધનમાં ભાઈ અને બહેન વચ્ચેના ખાસ બંધન વિશે ઘણી વાતો છે. પરંતુ પુરાણોમાં ભગવાન વિષ્ણુ, દેવી લક્ષ્મી અને દૈત્યરાજ બલી સાથે સીધો સંબંધ છે. દંતકથા છે કે સાવન મહિનાની પૂર્ણિમાની તારીખે દેવી લક્ષ્મીએ રાક્ષસ રાજા બલિને રક્ષાસૂત્ર બાંધીને પોતાનો ભાઈ બનાવ્યો હતો.
પ્રહલાદના વંશમાં રાજા બલિનો જન્મ થયો હતો
ચાતુર્માસના કારણે જ કથા શરૂ થાય છે. વાસ્તવમાં પ્રહલાદ ભગવાન વિષ્ણુના ખાસ ભક્ત હતા. તેને તેના પિતા હિરણ્યકશ્યપથી બચાવવા માટે ભગવાને નરસિંહનો અવતાર લીધો. વિરોચન પ્રહલાદનો પુત્ર હતો. દેવરાજ ઈન્દ્રએ વિરોચનને રાક્ષસ સમજીને તેનો વધ કર્યો. આનાથી નારાજ થઈને બાલીએ સંકલ્પ કર્યો કે તે ત્રણ લોકમાં પોતાનું રાજ્ય ફેલાવશે અને દેવતાઓ પાસેથી સ્વર્ગ છીનવી લેશે. બાલીએ પોતાની પ્રતિજ્ઞા પૂરી કરી. બાલી તેના પિતા અને દાદાની જેમ શ્રદ્ધાળુ હોવા છતાં, ક્રોધ, દુ:ખ અને સ્વર્ગની જીતે તેને ઘમંડી બનાવી દીધો.
બાલીએ સૃષ્ટિનો કબજો લીધો છે
રાક્ષસ રાજા બલિએ સમગ્ર સૃષ્ટિનો કબજો મેળવ્યો અને સ્વર્ગને વશમાં કરી દેવતાઓને હાંકી કાઢ્યા. આ કારણે દેવતાઓ તેમના અધિકારો અને કર્તવ્યથી દૂર થઈ ગયા અને બ્રહ્માંડનું સંતુલન બગડવા લાગ્યું. ત્યારે ભગવાન વિષ્ણુ વામન સ્વરૂપે અવતર્યા અને રાજા બલિના દ્વારે આવ્યા. વામન અવતારમાં શ્રીહરિએ રાજા બલિ પાસે ત્રણ પગથિયા જમીન માંગી. બાલીએ સ્વીકાર્યું કે તે દાન કરશે અને તેણે દાન કરવાનો સંકલ્પ કર્યો. આ દરમિયાન રાક્ષસ ગુરુ શુક્રાચાર્ય બલિદાનના સંકલ્પને રોકવા માટે આગળ વધ્યા. તેણે પોતાનું કદ ઘટાડ્યું અને કલરની નળીમાં બેસી ગયો. તેમાંથી પાણી નીકળતું ન હતું. પછી ભગવાન વિષ્ણુ, જે વામન બન્યા, તેમણે કલરની નળીમાં સ્ટ્રો નાખ્યો. આ કારણે શુક્રાચાર્યની એક આંખ ફાટી અને તે નળીમાંથી જ અદ્રશ્ય થઈ ગયા.
ભગવાન વિષ્ણુએ વામન અવતાર લીધો
યજ્ઞના સંકલ્પ પછી ભગવાન વામને પોતાના સ્વરૂપનો વિસ્તાર કર્યો. પહેલા ચરણમાં આખી પૃથ્વી અને બીજા ચરણમાં આખું આકાશ માપ્યું. ત્રીજા ચરણમાં, તેણે પૂછ્યું કે હવે મારે તેને ક્યાં મૂકવું, પછી બલિએ તેનું માથું આગળ કર્યું અને ત્રીજા પગલાની નીચે રાજા બલિએ તેનું માથું મૂક્યું. પ્રસન્ન થઈને ભગવાન વિષ્ણુએ રાજા બલિને અધધધ મોકલ્યા. બાલીએ ભગવાન વિષ્ણુ પાસેથી રક્ષણનું વરદાન માંગ્યું. ભગવાન વિષ્ણુ તેમની ભક્તિથી પ્રસન્ન થયા, તેથી પ્રસન્નતાપૂર્વક યજ્ઞના દ્વારપાળ બન્યા. અહીં દેવલોકમાં લક્ષ્મીજીને ચિંતા હતી કે ભગવાન ક્યાં છે? ત્યારે નારદ મુનિએ તેમને આખી વાત કહી. પછી તેણે એ જ રીતે કહ્યું કે સાવન પૂર્ણિમાના દિવસે યજ્ઞમાં રક્ષાસૂત્ર બાંધીને માતા લક્ષ્મી વચન માંગે તો તે થઈ શકે છે. દેવી લક્ષ્મીએ પણ એવું જ કર્યું.
મા લક્ષ્મીએ રાખડી બાંધી
માતા લક્ષ્મી ભગવાન વિષ્ણુને લેવા ગયા અને બાલીને પોતાનો ભાઈ બનાવ્યો. દેવી લક્ષ્મીએ કહ્યું, તમે તમારી બહેનની રક્ષા કરવાનું વચન આપ્યું છે અને મારી પાસે રક્ષણ માટે એક પણ અંગરક્ષક નથી. આટલું કહીને દેવી લક્ષ્મી, ભગવાન વિષ્ણુ તરફ ઈશારો કરીને જ તેમને મારો રક્ષક બનાવો. બલિદાન આપ્યું, તેણે આ સ્વીકારવું પડ્યું. પછી ભગવાન વિષ્ણુ અને દેવી લક્ષ્મી તેમના મૂળ સ્વરૂપમાં આવ્યા. દેવી લક્ષ્મીએ વરદાન આપ્યું હતું કે સાવન પૂર્ણિમાના દિવસે જે બહેનો પોતાના ભાઈના કાંડા પર રક્ષાનો દોરો બાંધે છે, તેમના ભાઈઓના અકાળ મૃત્યુનો ભય દૂર થઈ જશે. ભાઈ દ્વારા બહેનોનું પણ રક્ષણ થશે. ત્યારથી રક્ષાબંધનનો તહેવાર સામે આવ્યો. બાલીએ ભગવાન વિષ્ણુ પાસે 4 મહિના સુધી રહેવા માટે આશીર્વાદ પણ માંગ્યા. ત્યારથી 4 મહિના સુધી ભગવાન વિષ્ણુ બાલીની દુનિયામાંથી નિવાસ કરીને પાછા ફરે છે. આ ચાર મહિના તેની ઊંઘ તરીકે ઓળખાય છે.
